બ્રહ્મ સંહિતા | Brahma Samhita In Gujarati

Also Read This In:- Bengali, English, Hindi, Kannada, Marathi, Malayalam, Odia, Punjabi, Sanskrit, Tamil, Telugu.

ઈશ્વરઃ પરમઃ કૃષ્ણઃ સચ્ચિદાનંદવિગ્રહઃ ।
અનાદિરાદિર્ગોવિંદઃ સર્વકારણકારણમ્ ॥ 1 ॥

સહસ્રપત્રકમલં ગોકુલાખ્યં મહત્પદમ્ ।
તત્કર્ણિકારં તદ્ધામ તદનંતાશસંભવમ્ ॥ 2 ॥

કર્ણિકારં મહદ્યંત્રં ષટ્કોણં વજ્રકીલકમ્
ષડંગ ષટ્પદીસ્થાનં પ્રકૃત્યા પુરુષેણ ચ ।
પ્રેમાનંદમહાનંદરસેનાવસ્થિતં હિ યત્
જ્યોતીરૂપેણ મનુના કામબીજેન સંગતમ્ ॥ 3 ॥

તત્કિંજલ્કં તદંશાનાં તત્પત્રાણિ શ્રિયામપિ ॥ 4 ॥

ચતુરસ્રં તત્પરિતઃ શ્વેતદ્વીપાખ્યમદ્ભુતમ્ ।
ચતુરસ્રં ચતુર્મૂર્તેશ્ચતુર્ધામ ચતુષ્કૃતમ્ ।
ચતુર્ભિઃ પુરુષાર્થૈશ્ચ ચતુર્ભિર્હેતુભિર્વૃતમ્ ।
શૂલૈર્દશભિરાનદ્ધમૂર્ધ્વાધો દિગ્વિદિક્ષ્વપિ ।
અષ્ટભિર્નિધિભિર્જુષ્ટમષ્ટભિઃ સિદ્ધિભિસ્તથા ।
મનુરૂપૈશ્ચ દશભિર્દિક્પાલૈઃ પરિતો વૃતમ્ ।
શ્યામૈર્ગૌરૈશ્ચ રક્તૈશ્ચ શુક્લૈશ્ચ પાર્ષદર્ષભૈઃ ।
શોભિતં શક્તિભિસ્તાભિરદ્ભુતાભિઃ સમંતતઃ ॥ 5 ॥

એવં જ્યોતિર્મયો દેવઃ સદાનંદં પરાત્પરઃ ।
આત્મારામસ્ય તસ્યાસ્તિ પ્રકૃત્યા ન સમાગમઃ ॥ 6 ॥

માયયાઽરમમાણસ્ય ન વિયોગસ્તયા સહ ।
આત્મના રમયા રેમે ત્યક્તકાલં સિસૃક્ષયા ॥ 7 ॥

નિયતિઃ સા રમાદેવી તત્પ્રિયા તદ્વશં તદા ।
તલ્લિંગં ભગવાન્ શંભુર્જોતિરૂપઃ સનાતનઃ ।
યા યોનિઃ સાપરાશક્તિઃ કામો બીજં મહદ્ધરેઃ ॥ 8 ॥

લિંગયોન્યાત્મિકા જાતા ઇમા માહેશ્વરી પ્રજાઃ ॥ 9 ॥

શક્તિમાન્ પુરુષઃ સોઽયં લિંગરૂપી મહેશ્વરઃ ।
તસ્મિન્નાવિરભૂલ્લિંગે મહાવિષ્ણુર્જગત્પતિઃ ॥ 10 ॥

સહસ્રશીર્ષા પુરુષઃ સહસ્રાક્ષઃ સહસ્રપાત્ ।
સહસ્રબાહુર્વિશ્વાત્મા સહસ્રાંશઃ સહસ્રસૂઃ ॥ 11 ॥

નારાયણઃ સ ભગવાનાપસ્તસ્માત્સનાતનાત્ ।
આવિરાસીત્કારણાર્ણો નિધિઃ સંકર્ષણાત્મકઃ ।
યોગનિદ્રાં ગતસ્તસ્મિન્ સહસ્રાંશઃ સ્વયં મહાન્ ॥ 12 ॥

તદ્રોમબિલ જાલેષુ બીજં સંકર્ષણસ્ય ચ ।
હૈમાન્યંડાનિ જાતાનિ મહાભૂતાવૃતાનિ તુ ॥ 13 ॥

પ્રત્યંડમેવમેકાંશાદેકાંશાદ્વિશતિ સ્વયમ્ ।
સહસ્રમૂર્ધા વિશ્વાત્મા મહાવિષ્ણુઃ સનાતનઃ ॥ 14 ॥

વામાંગાદસૃજદ્વિષ્ણું દક્ષિણાંગાત્પ્રજાપતિમ્ ।
જ્યોતિર્લિંગમયં શંભું કૂર્ચદેશાદવાસૃજત્ ॥ 15 ॥

અહંકારાત્મકં વિશ્વં તસ્માદેતદ્વ્યજાયત ॥ 16 ॥

અથ તૈસ્ત્રિવિધૈર્વેશૈર્લીલામુદ્વહતઃ કિલ ।
યોગનિદ્રા ભગવતી તસ્ય શ્રીરિવ સંગતા ॥ 17 ॥

સસૃક્ષાયાં તતો નાભેસ્તસ્ય પદ્મં વિનિર્યયૌ ।
તન્નાલં હેમનલિનં બ્રહ્મણો લોકમદ્ભુતમ્ ॥ 18 ॥

તત્ત્વાનિ પૂર્વરૂઢાનિ કારણાનિ પરસ્પરમ્ ।
સમવાયાપ્રયોગાચ્ચ વિભિન્નાનિ પૃથક્ પૃથક્ ।
ચિચ્છક્ત્યા સજ્જમાનોઽથ ભગવાનાદિપૂરુષઃ ।
યોજયન્માયયા દેવો યોગનિદ્રામકલ્પયત્ ॥ 19 ॥

યોજયિત્વા તુ તાન્યેવ પ્રવિવેશ સ્વયં ગુહામ્ ।
ગુહાં પ્રવિષ્ટે તસ્મિંસ્તુ જીવાત્મા પ્રતિબુધ્યતે ॥ 20 ॥

સ નિત્યો નિત્યસંબંધઃ પ્રકૃતિશ્ચ પરૈવ સા ॥ 21 ॥

એવં સર્વાત્મસંબંધં નાભ્યાં પદ્મં હરેરભૂત્ ।
તત્ર બ્રહ્માભવદ્ભૂયશ્ચતુર્વેદી ચતુર્મુખઃ ॥ 22 ॥

સ જાતો ભગવચ્છક્ત્યા તત્કાલં કિલ ચોદિતઃ ।
સિસૃક્ષાયાં મતિં ચક્રે પૂર્વસંસ્કારસંસ્કૃતઃ ।
દદર્શ કેવલં ધ્વાંતં નાન્યત્કિમપિ સર્વતઃ ॥ 23 ॥

ઉવાચ પુરતસ્તસ્મૈ તસ્ય દિવ્યા સરસ્વતી ।
કામઃ કૃષ્ણાય ગોવિંદ હે ગોપીજન ઇત્યપિ ।
વલ્લભાય પ્રિયા વહ્નેર્મંત્રં તે દાસ્યતિ પ્રિયમ્ ॥ 24 ॥

તપસ્ત્વં તપ એતેન તવ સિદ્ધિર્ભવિષ્યતિ ॥ 25 ॥

અથ તેપે સ સુચિરં પ્રીણન્ ગોવિંદમવ્યયમ્ ।
શ્વેતદ્વીપપતિં કૃષ્ણં ગોલોકસ્થં પરાત્પરમ્ ।
પ્રકૃત્યા ગુણરૂપિણ્યા રૂપિણ્યા પર્યુપાસિતમ્ ।
સહસ્રદલસંપન્ને કોટિકિંજલ્કબૃંહિતે ।
ભૂમિશ્ચિંતામણિસ્તત્ર કર્ણિકારે મહાસને ।
સમાસીનં ચિદાનંદં જ્યોતિરૂપં સનાતનમ્ ।
શબ્દબ્રહ્મમયં વેણું વાદયંતં મુખાંબુજે ।
વિલાસિનીગણવૃતં સ્વૈઃ સ્વૈરંશૈરભિષ્ટુતમ્ ॥ 26 ॥

અથ વેણુનિનાદસ્ય ત્રયીમૂર્તિમયી ગતિઃ ।
સ્ફુરંતી પ્રવિવેશાશુ મુખાબ્જાનિ સ્વયંભુવઃ ।
ગાયત્રીં ગાયતસ્તસ્માદધિગત્ય સરોજજઃ ।
સંસ્કૃતશ્ચાદિગુરુણા દ્વિજતામગમત્તતઃ ॥ 27 ॥

ત્રય્યા પ્રબુદ્ધોઽથ વિધિર્વિજ્ઞાતતત્ત્વસાગરઃ ।
તુષ્ટાવ વેદસારેણ સ્તોત્રેણાનેન કેશવમ્ ॥ 28 ॥

ચિંતામણિપ્રકરસદ્મસુ કલ્પવૃક્ષ
લક્ષાવૃતેષુ સુરભીરભિપાલયંતમ્ ।
લક્ષ્મીસહસ્રશતસંભ્રમસેવ્યમાનં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 29 ॥

વેણું ક્વણંતમરવિંદદલાયતાક્ષં
બર્હાવતંસમસિતાંબુદસુંદરાંગમ્ ।
કંદર્પકોટિકમનીયવિશેષશોભં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 30 ॥

આલોલચંદ્રકલસદ્વનમાલ્યવંશી-
-રત્નાંગદં પ્રણયકેલિકલાવિલાસમ્ ।
શ્યામં ત્રિભંગલલિતં નિયતપ્રકાશં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 31 ॥

અંગાનિ યસ્ય સકલેંદ્રિયવૃત્તિમંતિ
પશ્યંતિ પાંતિ કલયંતિ ચિરં જગંતિ ।
આનંદચિન્મયસદુજ્જ્વલવિગ્રહસ્ય
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 32 ॥

અદ્વૈતમચ્યુતમનાદિમનંતરૂપં
આદ્યં પુરાણપુરુષં નવયૌવનં ચ ।
વેદેષુ દુર્લભમદુર્લભમાત્મભક્તૌ
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 33 ॥

પંથાસ્તુ કોટિશતવત્સરસંપ્રગમ્યો
વાયોરથાપિ મનસો મુનિપુંગવાનામ્ ।
સોઽપ્યસ્તિ યત્પ્રપદસીમ્ન્યવિચિંત્યતત્ત્વે
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 34 ॥

એકોઽપ્યસૌ રચયિતું જગદંડકોટિં
યચ્છક્તિરસ્તિ જગદંડચયા યદંતઃ ।
અંડાંતરસ્થપરમાણુચયાંતરસ્થં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 35 ॥

યદ્ભાવભાવિતધિયો મનુજાસ્તથૈવ
સંપ્રાપ્ય રૂપમહિમાસનયાનભૂષાઃ ।
સૂક્તૈર્યમેવ નિગમપ્રથિતૈઃ સ્તુવંતિ
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 36 ॥

આનંદચિન્મયરસપ્રતિભાવિતાભિ-
-સ્તાભિર્ય એવ નિજરૂપતયા કલાભિઃ ।
ગોલોક એવ નિવસત્યખિલાત્મભૂતો
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 37 ॥

પ્રેમાંજનચ્છુરિતભક્તિવિલોચનેન
સંતઃ સદૈવ હૃદયેષુ વિલોકયંતિ ।
યં શ્યામસુંદરમચિંત્યગુણસ્વરૂપં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 38 ॥

રામાદિમૂર્તિષુ કલાનિયમેન તિષ્ઠન્
નાનાવતારમકરોદ્ભુવનેષુ કિંતુ ।
કૃષ્ણઃ સ્વયં સમભવત્પરમઃ પુમાન્ યો
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 39 ॥

યસ્ય પ્રભા પ્રભવતો જગદંડકોટિ-
-કોટિષ્વશેષવસુધાદિ વિભૂતિભિન્નમ્ ।
તદ્બ્રહ્મ નિષ્કલમનંતમશેષભૂતં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 40 ॥

માયા હિ યસ્ય જગદંડશતાનિ સૂતે
ત્રૈગુણ્યતદ્વિષયવેદવિતાયમાના ।
સત્ત્વાવલંબિપરસત્ત્વં વિશુદ્ધસત્ત્વં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 41 ॥

આનંદચિન્મયરસાત્મતયા મનઃસુ
યઃ પ્રાણિનાં પ્રતિફલન્ સ્મરતામુપેત્ય ।
લીલાયિતેન ભુવનાનિ જયત્યજસ્રં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 42 ॥

ગોલોકનામ્નિ નિજધામ્નિ તલે ચ તસ્ય
દેવિ મહેશહરિધામસુ તેષુ તેષુ ।
તે તે પ્રભાવનિચયા વિહિતાશ્ચ યેન
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 43 ॥

સૃષ્ટિસ્થિતિપ્રલયસાધનશક્તિરેકા
છાયેવ યસ્ય ભુવનાનિ બિભર્તિ દુર્ગા ।
ઇચ્છાનુરૂપમપિ યસ્ય ચ ચેષ્ટતે સા
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 44 ॥

ક્ષીરં યથા દધિ વિકારવિશેષયોગાત્
સંજાયતે ન હિ તતઃ પૃથગસ્તિ હેતોઃ ।
યઃ શંભુતામપિ તથા સમુપૈતિ કાર્યા-
-દ્ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 45 ॥

દીપાર્ચિરેવ હિ દશાંતરમભ્યુપેત્ય
દીપાયતે વિવૃતહેતુસમાનધર્મા ।
યસ્તાદૃગેવ હિ ચ વિષ્ણુતયા વિભાતિ
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 46 ॥

યઃ કારણાર્ણવજલે ભજતિ સ્મ યોગ-
-નિદ્રામનંતજગદંડસરોમકૂપઃ ।
આધારશક્તિમવલંબ્ય પરાં સ્વમૂર્તિં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 47 ॥

યસ્યૈકનિશ્વસિતકાલમથાવલંબ્ય
જીવંતિ લોમબિલજા જગદંડનાથાઃ ।
વિષ્ણુર્મહાન્ સ ઇહ યસ્ય કલાવિશેષો
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 48 ॥

ભાસ્વાન્ યથાશ્મશકલેષુ નિજેષુ તેજઃ
સ્વીયં કિયત્પ્રકટયત્યપિ તદ્વદત્ર ।
બ્રહ્મા ય એષ જગદંડવિધાનકર્તા
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 49 ॥

યત્પાદપલ્લવયુગં વિનિધાય કુંભ-
-દ્વંદ્વે પ્રણામસમયે સ ગણાધિરાજઃ ।
વિઘ્નાન્ વિહંતુમલમસ્ય જગત્ત્રયસ્ય
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 50 ॥

અગ્નિર્મહી ગગનમંબુ મરુદ્દિશશ્ચ
કાલસ્તથાત્મમનસીતિ જગત્ત્રયાણિ ।
યસ્માદ્ભવંતિ વિભવંતિ વિશંતિ યં ચ
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 51 ॥

યચ્ચક્ષુરેષ સવિતા સકલગ્રહાણાં
રાજા સમસ્તસુરમૂર્તિરશેષતેજાઃ ।
યસ્યાજ્ઞયા ભ્રમતિ સંભૃતકાલચક્રો
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 52 ॥

ધર્મોઽથ પાપનિચયઃ શ્રુતયસ્તપાંસિ
બ્રહ્માદિકીટપતગાવધયશ્ચ જીવાઃ ।
યદ્દતમાત્રવિભવપ્રકટપ્રભાવા
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 53 ॥

યસ્ત્વિંદ્રગોપમથવેંદ્રમહો સ્વકર્મ-
-બંધાનુરૂપફલભાજનમાતનોતિ ।
કર્માણિ નિર્દહતિ કિંતુ ચ ભક્તિભાજાં
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 54 ॥

યં ક્રોધકામસહજપ્રણયાદિભીતિ-
-વાત્સલ્યમોહગુરુગૌરવસેવ્યભાવૈઃ ।
સંચિંત્ય તસ્ય સદૃશીં તનુમાપુરેતે
ગોવિંદમાદિપુરુષં તમહં ભજામિ ॥ 55 ॥

શ્રિયઃ કાંતાઃ કાંતઃ પરમપુરુષઃ કલ્પતરવો
દ્રુમા ભૂમિશ્ચિંતામણિગણમયિ તોયમમૃતમ્ ।
કથા ગાનં નાટ્યં ગમનમપિ વંશી પ્રિયસખિ
ચિદાનંદં જ્યોતિઃ પરમપિ તદાસ્વાદ્યમપિ ચ ।
સ યત્ર ક્ષીરાબ્ધિઃ સ્રવતિ સુરભીભ્યશ્ચ સુમહાન્
નિમેષાર્ધાખ્યો વા વ્રજતિ ન હિ યત્રાપિ સમયઃ ।
ભજે શ્વેતદ્વીપં તમહમિહ ગોલોકમિતિ યં
વિદંતસ્તે સંતઃ ક્ષિતિવિરલચારાઃ કતિપયે ॥ 56 ॥

અથોવાચ મહાવિષ્ણુર્ભગવંતં પ્રજાપતિમ્ ।
બ્રહ્મન્ મહત્ત્વવિજ્ઞાને પ્રજાસર્ગે ચ ચેન્મતિઃ ।
પંચશ્લોકીમિમાં વિદ્યાં વત્સ દત્તાં નિબોધ મે ॥ 57 ॥

પ્રબુદ્ધે જ્ઞાનભક્તિભ્યામાત્મન્યાનંદચિન્મયી ।
ઉદેત્યનુત્તમા ભક્તિર્ભગવત્પ્રેમલક્ષણા ॥ 58 ॥

પ્રમાણૈસ્તત્ સદાચારૈસ્તદભ્યાસૈર્નિરંતરમ્ ।
બોધયનાત્મનાત્માનં ભક્તિમપ્યુત્તમાં લભેત્ ॥ 59 ॥

યસ્યાઃ શ્રેયસ્કરં નાસ્તિ યયા નિર્વૃતિમાપ્નુયાત્ ।
યા સાધયતિ મામેવ ભક્તિં તામેવ સાધયેત્ ॥ 60 ॥

ધર્માનન્યાન્ પરિત્યજ્ય મામેકં ભજ વિશ્વસન્ ।
યાદૃશી યાદૃશી શ્રદ્ધા સિદ્ધિર્ભવતિ તાદૃશી ।
કુર્વન્નિરંતરં કર્મ લોકોઽયમનુવર્તતે ।
તેનૈવ કર્મણા ધ્યાયન્માં પરાં ભક્તિમિચ્છતિ ॥ 61 ॥

અહં હિ વિશ્વસ્ય ચરાચરસ્ય
બીજં પ્રધાનં પ્રકૃતિઃ પુમાંશ્ચ ।
મયાહિતં તેજ ઇદં બિભર્ષિ
વિધે વિધેહિ ત્વમથો જગંતિ ॥ 62 ॥

ઇતિ શ્રી બ્રહ્મ સંહિતા સંપૂર્ણમ્ ।