નિત્ય સંધ્યા વંદનમ્ | Nitya Sandhya Vandanam In Gujarati
Also Read This In:- Bengali, English, Hindi, Kannada, Marathi, Malayalam, Odia, Punjabi, Sanskrit, Tamil, Telugu.
શરીર શુદ્ધિ
અપવિત્રઃ પવિત્રો વા સર્વાવસ્થાં᳚ ગતોઽપિવા ।
યઃ સ્મરેત્ પુંડરીકાક્ષં સ બાહ્યાભ્યંતર શ્શુચિઃ ॥
પુંડરીકાક્ષ ! પુંડરીકાક્ષ ! પુંડરીકાક્ષાય નમઃ ।
આચમનઃ
ઓં આચમ્ય
ઓં કેશવાય સ્વાહા
ઓં નારાયણાય સ્વાહા
ઓં માધવાય સ્વાહા (ઇતિ ત્રિરાચમ્ય)
ઓં ગોવિંદાય નમઃ (પાણી માર્જયિત્વા)
ઓં-વિઁષ્ણવે નમઃ
ઓં મધુસૂદનાય નમઃ (ઓષ્ઠૌ માર્જયિત્વા)
ઓં ત્રિવિક્રમાય નમઃ
ઓં-વાઁમનાય નમઃ (શિરસિ જલં પ્રોક્ષ્ય)
ઓં શ્રીધરાય નમઃ
ઓં હૃષીકેશાય નમઃ (વામહસ્તે જલં પ્રોક્ષ્ય)
ઓં પદ્મનાભાય નમઃ (પાદયોઃ જલં પ્રોક્ષ્ય)
ઓં દામોદરાય નમઃ (શિરસિ જલં પ્રોક્ષ્ય)
ઓં સંકર્ષણાય નમઃ (અંગુળિભિશ્ચિબુકં જલં પ્રોક્ષ્ય)
ઓં-વાઁસુદેવાય નમઃ
ઓં પ્રદ્યુમ્નાય નમઃ (નાસિકાં સ્પૃષ્ટ્વા)
ઓં અનિરુદ્ધાય નમઃ
ઓં પુરુષોત્તમાય નમઃ
ઓં અધોક્ષજાય નમઃ
ઓં નારસિંહાય નમઃ (નેત્રે શ્રોત્રે ચ સ્પૃષ્ટ્વા)
ઓં અચ્યુતાય નમઃ (નાભિં સ્પૃષ્ટ્વા)
ઓં જનાર્ધનાય નમઃ (હૃદયં સ્પૃષ્ટ્વા)
ઓં ઉપેંદ્રાય નમઃ (હસ્તં શિરસિ નિક્ષિપ્ય)
ઓં હરયે નમઃ
ઓં શ્રીકૃષ્ણાય નમઃ (અંસૌ સ્પૃષ્ટ્વા)
ઓં શ્રીકૃષ્ણ પરબ્રહ્મણે નમો નમઃ
(એતાન્યુચ્ચાર્ય ઉપ્યક્ત પ્રકારં કૃતે અંગાનિ શુદ્ધાનિ ભવેયુઃ)
ભૂતોચ્ચાટન
ઉત્તિષ્ઠંતુ । ભૂત પિશાચાઃ । યે તે ભૂમિભારકાઃ । યે તેષામવિરોધેન । બ્રહ્મકર્મ સમારભે । ઓં ભૂર્ભુવસ્સુવઃ ।
દૈવી ગાયત્રી ચંદઃ પ્રાણાયામે વિનિયોગઃ
(પ્રાણાયામં કૃત્વા કુંભકે ઇમં ગાયત્રી મંત્રમુચ્છરેત્)
પ્રાણાયામઃ
ઓં ભૂઃ । ઓં ભુવઃ । ઓગ્મ્ સુવઃ । ઓં મહઃ । ઓં જનઃ । ઓં તપઃ । ઓગ્મ્ સ॒ત્યમ્ ।
ઓં તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ ।
ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥
ઓમાપો॒ જ્યોતી॒ રસો॒ઽમૃતં॒ બ્રહ્મ॒ ભૂ-ર્ભુવ॒-સ્સુવ॒રોમ્ ॥ (તૈ. અર. 10-27)
સંકલ્પઃ
મમોપાત્ત, દુરિત ક્ષયદ્વારા, શ્રી પરમેશ્વર મુદ્દિસ્ય, શ્રી પરમેશ્વર પ્રીત્યર્થં, શુભે, શોભને, અભ્યુદય મુહૂર્તે, શ્રી મહાવિષ્ણો રાજ્ઞયા, પ્રવર્ત માનસ્ય, અદ્ય બ્રહ્મણઃ, દ્વિતીય પરાર્થે, શ્વેતવરાહ કલ્પે, વૈવશ્વત મન્વંતરે, કલિયુગે, પ્રથમ પાદે, (ભારત દેશઃ – જંબૂ દ્વીપે, ભરત વર્ષે, ભરત ખંડે, મેરોઃ દક્ષિણ/ઉત્તર દિગ્ભાગે; અમેરિકા – ક્રૌંચ દ્વીપે, રમણક વર્ષે, ઐંદ્રિક ખંડે, સપ્ત સમુદ્રાંતરે, કપિલારણ્યે), શોભન ગૃહે, સમસ્ત દેવતા બ્રાહ્મણ, હરિહર ગુરુચરણ સન્નિથૌ, અસ્મિન્, વર્તમાન, વ્યાવહારિક, ચાંદ્રમાન, … સંવઁત્સરે, … અયને, … ઋતે, … માસે, … પક્ષે, … તિથૌ, … વાસરે, … શુભ નક્ષત્ર, શુભ યોગ, શુભ કરણ, એવંગુણ, વિશેષણ, વિશિષ્ઠાયાં, શુભ તિથૌ, શ્રીમાન્, … ગોત્રઃ, … નામધેયઃ, … ગોત્રસ્ય, … નામધેયોહંઃ પ્રાતઃ/મધ્યાહ્નિક/સાયં સંધ્યાં ઉપાસિષ્યે ॥
માર્જનઃ
ઓં આપો॒હિષ્ઠા મ॑યો॒ભુવઃ॑ । તા ન॑ ઊ॒ર્જે દ॑ધાતન । મ॒હેરણા॑ય॒ ચક્ષ॑સે । યો વઃ॑ શિ॒વત॑મો॒ રસઃ॑ । તસ્ય॑ ભાજયતે॒ હ નઃ॒ । ઉ॒શ॒તીરિ॑વ મા॒તરઃ॑ । તસ્મા॒ અરં॑ગ મામ વઃ । યસ્ય॒ ક્ષયા॑ય॒ જિન્વ॑થ । આપો॑ જ॒નય॑થા ચ નઃ । (તૈ. અર. 4-42)
(ઇતિ શિરસિ માર્જયેત્)
(હસ્તેન જલં ગૃહીત્વા)
પ્રાતઃ કાલ મંત્રાચમનઃ
સૂર્ય શ્ચ, મામન્યુ શ્ચ, મન્યુપતય શ્ચ, મન્યુ॑કૃતે॒ભ્યઃ । પાપેભ્યો॑ રક્ષં॒તામ્ । યદ્રાત્ર્યા પાપ॑ મકા॒ર્ષમ્ । મનસા વાચા॑ હ॒સ્તાભ્યામ્ । પદ્ભ્યા મુદરે॑ણ શિં॒ચા । રાત્રિ॒ સ્તદ॑વલું॒પતુ । યત્કિંચ॑ દુરિ॒તં મયિ॑ । ઇદમહં મા મમૃ॑ત યો॒ નૌ । સૂર્યે જ્યોતિષિ જુહો॑મિ સ્વા॒હા᳚ ॥ (તૈ. અર. 10. 24)
મધ્યાહ્ન કાલ મંત્રાચમનઃ
આપઃ॑ પુનંતુ પૃથિ॒વીં પૃ॑થિ॒વી પૂ॒તા પુ॑નાતુ॒ મામ્ । પુ॒નંતુ॒ બ્રહ્મ॑ણ॒સ્પતિ॒ ર્બ્રહ્મા॑ પૂ॒તા પુ॑નાતુ॒ મામ્ । યદુચ્છિ॑ષ્ટ॒ મભો᳚જ્યં॒ યદ્વા॑ દુ॒શ્ચરિ॑તં॒ મમ॑ । સર્વં॑ પુનંતુ॒ મા માપો॑ઽસ॒તાંચ॑ પ્રતિ॒ગ્રહ॒ગ્ગ્॒ સ્વાહા᳚ ॥ (તૈ. અર. પરિશિષ્ટઃ 10. 30)
સાયંકાલ મંત્રાચમનઃ
અગ્નિ શ્ચ મા મન્યુ શ્ચ મન્યુપતય શ્ચ મન્યુ॑કૃતેભ્યઃ । પાપેભ્યો॑ રક્ષં॒તામ્ । યદહ્ના પાપ॑ મકા॒ર્ષમ્ । મનસા વાચા॑ હસ્તા॒ભ્યામ્ । પદ્ભ્યા મુદરે॑ણ શિં॒ચા । અહ સ્તદ॑વલું॒પતુ । ય ત્કિંચ॑ દુરિ॒તં મયિ॑ । ઇદ મહં મા મમૃ॑ત યો॒નૌ । સત્યે જ્યોતિષિ જુહોમિ સ્વા॒હા ॥ (તૈ. અર. 10. 24)
(ઇતિ મંત્રેણ જલં પિબેત્)
આચમ્ય (ઓં કેશવાય સ્વાહા, … શ્રી કૃષ્ણ પરબ્રહ્મણે નમો નમઃ)
દ્વિતીય માર્જનઃ
દ॒ધિ॒ ક્રાવ્ણ્ણો॑ અકારિષમ્ । જિ॒ષ્ણો રશ્વ॑સ્ય વા॒જિ॑નઃ ।
સુ॒રભિનો॒ મુખા॑કર॒ત્પ્રણ॒ આયૂગ્મ્॑ષિ તારિષત્ ॥
(સૂર્યપક્ષે લોકયાત્રા નિર્વાહક ઇત્યર્થઃ)
ઓં આપો॒ હિષ્ઠા મ॑યો॒ભુવઃ॑ । તા ન॑ ઊ॒ર્જે દ॑ધાતન । મ॒હેરણા॑ય॒ ચક્ષ॑સે । યો વઃ॑ શિ॒વત॑મો॒ રસઃ॑ । તસ્ય॑ ભાજયતે॒ હ નઃ॒ । ઉ॒શ॒તીરિ॑વ મા॒તરઃ॑ । તસ્મા॒ અરં॑ગ મામ વઃ । યસ્ય॒ ક્ષયા॑ય॒ જિન્વ॑થ । આપો॑ જ॒નય॑થા ચ નઃ ॥ (તૈ. અર. 4. 42)
પુનઃ માર્જનઃ
હિર॑ણ્યવર્ણા॒ શ્શુચ॑યઃ પાવ॒કાઃ યા સુ॑જા॒તઃ ક॒શ્યપો॒ યા સ્વિંદ્રઃ॑ । અ॒ગ્નિં-યાઁ ગર્ભં॑દધિ॒રે વિરૂ॑પા॒ સ્તાન॒ આપ॒શ્શગ્ગ્ સ્યો॒ના ભ॑વંતુ । યા સા॒ગ્મ્॒ રાજા॒ વરુ॑ણો॒ યાતિ॒ મધ્યે॑ સત્યાનૃ॒તે અ॑વ॒પશ્યં॒ જના॑નામ્ । મ॒ધુ॒ શ્ચુત॒શ્શુચ॑યો॒ યાઃ પા॑વ॒કા સ્તાન॒ આપ॒શ્શગ્ગ્ સ્યો॒ના ભ॑વંતુ । યાસાં᳚ દે॒વા દિ॒વિ કૃ॒ણ્વંતિ॑ ભ॒ક્ષં-યાઁ અં॒તરિ॑ક્ષે બહુ॒થા ભવં॑તિ । યાઃ પૃ॑થિ॒વીં પય॑સોં॒દંતિ॑ શ્શુ॒ક્રાસ્તાન॒ આપ॒શગ્ગ્ સ્યો॒ના ભ॑વંતુ । યાઃ શિ॒વેન॑ મા॒ ચક્ષુ॑ષા પશ્યતાપશ્શિ॒વયા॑ ત॒નુ વોપ॑સ્પૃશત॒ ત્વચ॑ મ્મે । સર્વાગ્મ્॑ અ॒ગ્નીગ્મ્ ર॑પ્સુ॒ષદો॑ હુ॒વે વો॒ મયિ॒ વર્ચો॒ બલ॒ મોજો॒ નિધ॑ત્ત ॥ (તૈ. સં. 5. 6. 1)
(માર્જનં કુર્યાત્)
અઘમર્ષણ મંત્રઃ પાપવિમોચનં
(હસ્તેન જલમાદાય નિશ્શ્વસ્ય વામતો નિક્ષિતપેત્)
દ્રુ॒પ॒દા દિ॑વ મુંચતુ । દ્રુ॒પ॒દા દિ॒વે ન્મુ॑મુચા॒નઃ ।
સ્વિ॒ન્ન સ્સ્ના॒ત્વી મલા॑ દિવઃ । પૂ॒તં પવિત્રે॑ણે॒ વાજ્યં᳚ આપ॑ શ્શુંદંતુ॒ મૈન॑સઃ ॥ (તૈ. બ્રા. 266)
આચમ્ય (ઓં કેશવાય સ્વાહા, … શ્રી કૃષ્ણ પરબ્રહ્મણે નમો નમઃ)
પ્રાણાયામમ્ય
લઘુસંકલ્પઃ
પૂર્વોક્ત એવંગુણ વિશેષણ વિશિષ્ઠાયાં શુભતિથૌ મમોપાત્ત દુરિત ક્ષયદ્વારા શ્રી પરમેશ્વર મુદ્દિસ્ય શ્રી પરમેશ્વર પ્રીત્યર્થં પ્રાતસ્સંધ્યાંગ યથા કાલોચિત અર્ઘ્યપ્રદાનં કરિષ્યે ॥
પ્રાતઃ કાલાર્ઘ્ય મંત્રં
ઓં ભૂર્ભુવ॒સ્સુવઃ॑ ॥ તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ । ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥ 3 ॥
મધ્યાહ્નાર્ઘ્ય મંત્રં
ઓં હ॒ગ્મ્॒ સશ્શુ॑ચિ॒ષ દ્વસુ॑રંતરિક્ષ॒સ દ્દોતા॑ વેદિ॒ષદતિ॑થિ ર્દુરોણ॒સત્ । નૃ॒ષ દ્વ॑ર॒સ દૃ॑ત॒સ દ્વ્યો॑મ॒ સદ॒બ્જા ગો॒જા ઋ॑ત॒જા અ॑દ્રિ॒જા ઋ॒તમ્-બૃ॒હત્ ॥ (તૈ. અર. 10. 4)
સાયં કાલાર્ઘ્ય મંત્રં
ઓં ભૂર્ભુવ॒સ્સુવઃ॑ ॥ તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ । ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥ ઓં ભૂઃ । ઓં ભુવઃ । ઓગ્મ્ સુવઃ । ઓં મહઃ । ઓં જનઃ । ઓં તપઃ । ઓગ્મ્ સ॒ત્યમ્ । ઓં તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ । ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥ ઓમાપો॒ જ્યોતી॒ રસો॒ઽમૃતં॒ બ્રહ્મ॒ ભૂ-ર્ભુવ॒-સ્સુવ॒રોમ્ ॥
(ઇત્યંજલિત્રયં-વિઁસૃજેત્)
કાલાતિક્રમણ પ્રાયશ્ચિત્તં
આચમ્ય…
પૂર્વોક્ત એવંગુણ વિશેષણ વિશિષ્ઠાયાં શુભતિથૌ મમોપાત્ત દુરિત ક્ષયદ્વારા શ્રી પરમેશ્વર મુદ્દિસ્ય શ્રી પરમેશ્વર પ્રીત્યર્થં કાલાતિક્રમ દોષપરિહારાર્થં ચતુર્થા અર્ઘ્યપ્રદાનં કરિષ્યે ॥
ઓં ભૂર્ભુવ॒સ્સુવઃ॑ ॥ તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ । ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥ ઓં ભૂઃ । ઓં ભુવઃ । ઓગ્મ્ સુવઃ । ઓં મહઃ । ઓં જનઃ । ઓં તપઃ । ઓગ્મ્ સ॒ત્યમ્ । ઓં તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ । ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥ ઓમાપો॒ જ્યોતી॒ રસો॒ઽમૃતં॒ બ્રહ્મ॒ ભૂ-ર્ભુવ॒-સ્સુવ॒રોમ્ ॥
(ઇતિ જલં-વિઁસૃજેત્)
સજલ પ્રદક્ષિણં
ઓં ઉ॒દ્યંત॑મસ્તં॒-યંઁત॑-માદિ॒ત્ય-મ॑ભિથ્યા॒ય-ન્કુ॒ર્વન્બ્રા᳚હ્મ॒ણો વિ॒દ્વાન્-થ્સ॒કલં॑ભ॒દ્રમ॑શ્નુતે॒ અસાવા॑દિ॒ત્યો બ્ર॒હ્મેતિ॒ ॥ બ્રહ્મૈ॒વ સન્-બ્રહ્મા॒પ્યેતિ॒ ય એ॒વં-વેઁદ ॥ અસાવાદિત્યો બ્રહ્મ ॥ (તૈ. અર. 2. 2)
(એવં અર્ઘ્યત્રયં દદ્યાત્ કાલાતિક્રમણે પૂર્વવત્)
(પશ્ચાત્ હસ્તેન જલમાદાય પ્રદક્ષિણં કુર્યાત્)
(દ્વિરાચમ્ય પ્રાણાયામ ત્રયં કૃત્વા)
આચમ્ય (ઓં કેશવાય સ્વાહા, … શ્રી કૃષ્ણ પરબ્રહ્મણે નમો નમઃ)
સંધ્યાંગ તર્પણં
પ્રાતઃકાલ તર્પણં
સંધ્યાં તર્પયામિ, ગાયત્રીં તર્પયામિ, બ્રાહ્મીં તર્પયામિ, નિમૃજીં તર્પયામિ ॥
મધ્યાહ્ન તર્પણં
સંધ્યાં તર્પયામિ, સાવિત્રીં તર્પયામિ, રૌદ્રીં તર્પયામિ, નિમૃજીં તર્પયામિ ॥
સાયંકાલ તર્પણં
સંધ્યાં તર્પયામિ, સરસ્વતીં તર્પયામિ, વૈષ્ણવીં તર્પયામિ, નિમૃજીં તર્પયામિ ॥
(પુનરાચમનં કુર્યાત્)
ગાયત્રી અવાહન
ઓમિત્યેકાક્ષ॑રં બ્ર॒હ્મ । અગ્નિર્દેવતા બ્રહ્મ॑ ઇત્યા॒ર્ષમ્ । ગાયત્રં છંદં પરમાત્મં॑ સરૂ॒પમ્ । સાયુજ્યં-વિઁ॑નિયો॒ગ॒મ્ ॥ (તૈ. અર. 10. 33)
આયા॑તુ॒ વર॑દા દે॒વી॒ અ॒ક્ષરં॑ બ્રહ્મ॒સંમિ॒તમ્ । ગા॒ય॒ત્રીં᳚ છંદ॑સાં મા॒તેદં બ્ર॑હ્મ જુ॒ષસ્વ॑ મે । યદહ્ના᳚-ત્કુરુ॑તે પા॒પં॒ તદહ્ના᳚-ત્પ્રતિ॒મુચ્ય॑તે । યદ્રાત્રિયા᳚-ત્કુરુ॑તે પા॒પં॒ તદ્રાત્રિયા᳚-ત્પ્રતિ॒મુચ્ય॑તે । સર્વ॑ વ॒ર્ણે મ॑હાદે॒વિ॒ સં॒ધ્યાવિ॑દ્યે સ॒રસ્વ॑તિ ॥
ઓજો॑ઽસિ॒ સહો॑ઽસિ॒ બલ॑મસિ॒ ભ્રાજો॑ઽસિ દે॒વાનાં॒ ધામ॒નામા॑સિ॒ વિશ્વ॑મસિ વિ॒શ્વાયુ॒-સ્સર્વ॑મસિ સ॒ર્વાયુ-રભિભૂરોમ્ । ગાયત્રી-માવા॑હયા॒મિ॒ સાવિત્રી-માવા॑હયા॒મિ॒ સરસ્વતી-માવા॑હયા॒મિ॒ છંદર્ષી-નાવા॑હયા॒મિ॒ શ્રિય-માવાહ॑યા॒મિ॒ ગાયત્રિયા ગાયત્રી ચ્છંદો વિશ્વામિત્રઋષિ સ્સવિતા દેવતાઽગ્નિર્મુખં બ્રહ્મા શિરો વિષ્ણુર્હૃદયગ્મ્ રુદ્ર-શ્શિખા પૃથિવી યોનિઃ પ્રાણાપાન વ્યાનોદાન સમાના સપ્રાણા શ્વેતવર્ણા સાંખ્યાયન સગોત્રા ગાયત્રી ચતુર્વિગ્મ્ શત્યક્ષરા ત્રિપદા॑ ષટ્કુ॒ક્ષિઃ॒ પંચ-શીર્ષોપનયને વિ॑નિયો॒ગઃ॒ । ઓં ભૂઃ । ઓં ભુવઃ । ઓગ્મ્ સુવઃ । ઓં મહઃ । ઓં જનઃ । ઓં તપઃ । ઓગ્મ્ સ॒ત્યમ્ । ઓં તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ । ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥ ઓમાપો॒ જ્યોતી॒ રસો॒ઽમૃતં॒ બ્રહ્મ॒ ભૂ-ર્ભુવ॒-સ્સુવ॒રોમ્ ॥ (મહાનારાયણ ઉપનિષત્)
આચમ્ય (ઓં કેશવાય સ્વાહા, … શ્રી કૃષ્ણ પરબ્રહ્મણે નમો નમઃ)
જપસંકલ્પઃ
પૂર્વોક્ત એવંગુણ વિશેષણ વિશિષ્ઠાયાં શુભતિથૌ મમોપાત્ત દુરિત ક્ષયદ્વારા શ્રી પરમેશ્વર મુદ્દિસ્ય શ્રી પરમેશ્વર પ્રીત્યર્થં સંધ્યાંગ યથાશક્તિ ગાયત્રી મહામંત્ર જપં કરિષ્યે ॥
કરન્યાસઃ
ઓં તથ્સ॑વિ॒તુઃ બ્રહ્માત્મને અંગુષ્ટાભ્યાં નમઃ ।
વરે᳚ણ્યં॒ વિષ્ણવાત્મને તર્જનીભ્યાં નમઃ ।
ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ રુદ્રાત્મને મધ્યમાભ્યાં નમઃ ।
ધીમહિ સત્યાત્મને અનામિકાભ્યાં નમઃ ।
ધિયો॒ યો નઃ॑ જ્ઞાનાત્મને કનિષ્ટિકાભ્યાં નમઃ ।
પ્રચોદયા᳚ત્ સર્વાત્મને કરતલ કરપૃષ્ટાભ્યાં નમઃ ।
અંગન્યાસઃ
ઓં તથ્સ॑વિ॒તુઃ બ્રહ્માત્મને હૃદયાય નમઃ ।
વરે᳚ણ્યં॒ વિષ્ણવાત્મને શિરસે સ્વાહા ।
ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ રુદ્રાત્મને શિખાયૈ વષટ્ ।
ધીમહિ સત્યાત્મને કવચાય હુમ્ ।
ધિયો॒ યો નઃ॑ જ્ઞાનાત્મને નેત્રત્રયાય વૌષટ્ ।
પ્રચોદયા᳚ત્ સર્વાત્મને અસ્ત્રાયફટ્ ।
ઓં ભૂર્ભુવ॒સ્સુવ॒રોમિતિ દિગ્ભંધઃ ।
ધ્યાનમ્
મુક્તાવિદ્રુમ હેમનીલ ધવળચ્ચાયૈ-ર્મુખૈ-સ્ત્રીક્ષણૈઃ ।
યુક્તામિંદુનિ બદ્ધ-રત્ન-મકુટાં તત્વાર્થ વર્ણાત્મિકામ્ ।
ગાયત્રીં-વઁરદાભયાંકુશ કશાશ્શુભ્રંકપાલંગદામ્ ।
શંખંચક્ર મધારવિંદ યુગળં હસ્તૈર્વહંતીં ભજે ॥
ચતુર્વિંશતિ મુદ્રા પ્રદર્શનં
સુમુખં સંપુટિંચૈવ વિતતં-વિઁસ્તૃતં તથા ।
દ્વિમુખં ત્રિમુખંચૈવ ચતુઃ પંચ મુખં તથા ।
ષણ્મુખોઽથો મુખં ચૈવ વ્યાપકાંજલિકં તથા ।
શકટં-યઁમપાશં ચ ગ્રથિતં સમ્મુખોન્મુખમ્ ।
પ્રલંબં મુષ્ટિકં ચૈવ મત્સ્યઃ કૂર્મો વરાહકમ્ ।
સિંહાક્રાંતં મહાક્રાંતં મુદ્ગરં પલ્લવં તથા ।
ચતુર્વિંશતિ મુદ્રા વૈ ગાયત્ર્યાં સુપ્રતિષ્ઠિતાઃ ।
ઇતિમુદ્રા ન જાનાતિ ગાયત્રી નિષ્ફલા ભવેત્ ॥
યો દેવ સ્સવિતાઽસ્માકં ધિયો ધર્માદિગોચરાઃ ।
પ્રેરયેત્તસ્ય યદ્ભર્ગસ્ત દ્વરેણ્ય મુપાસ્મહે ॥
ગાયત્રી મંત્રં
ઓં ભૂર્ભુવ॒સ્સુવઃ॑ ॥ તથ્સ॑વિ॒તુર્વરે᳚ણ્યં॒ ભર્ગો॑ દે॒વસ્ય॑ ધીમહિ ।
ધિયો॒ યો નઃ॑ પ્રચોદયા᳚ત્ ॥
અષ્ટમુદ્રા પ્રદર્શનં
સુરભિર્જ્ઞાન ચક્રે ચ યોનિઃ કૂર્મોઽથ પંકજમ્ ।
લિંગં નિર્યાણ મુદ્રા ચેત્યષ્ટ મુદ્રાઃ પ્રકીર્તિતાઃ ॥
ઓં તત્સદ્બ્રહ્માર્પણમસ્તુ ।
આચમ્ય (ઓં કેશવાય સ્વાહા, … શ્રી કૃષ્ણ પરબ્રહ્મણે નમો નમઃ)
દ્વિઃ પરિમુજ્ય ।
સકૃદુપ સ્પૃશ્ય ।
યત્સવ્યં પાણિમ્ ।
પાદમ્ ।
પ્રોક્ષતિ શિરઃ ।
ચક્ષુષી ।
નાસિકે ।
શ્રોત્રે ।
હૃદયમાલભ્ય ।
પ્રાતઃકાલ સૂર્યોપસ્થાનં
ઓં મિ॒ત્રસ્ય॑ ચ॒ર્ષણી॒ ધૃત॒ શ્રવો॑ દે॒વસ્ય॑ સાન॒ સિમ્ । સ॒ત્યં ચિ॒ત્રશ્ર॑ વસ્તમમ્ । મિ॒ત્રો જનાન્॑ યાતયતિ પ્રજા॒નન્-મિ॒ત્રો દા॑ધાર પૃથિ॒વી મુ॒તદ્યામ્ । મિ॒ત્રઃ કૃ॒ષ્ટી રનિ॑મિષા॒ઽભિ ચ॑ષ્ટે સ॒ત્યાય॑ હ॒વ્યં ઘૃ॒તવ॑દ્વિધેમ । પ્રસમિ॑ત્ત્ર॒ મર્ત્યો॑ અસ્તુ॒ પ્રય॑સ્વા॒ ન્યસ્ત॑ આદિત્ય॒ શિક્ષ॑તિ વ્ર॒તેન॑ । ન હ॑ન્યતે॒ ન જી॑યતે॒ ત્વોતો॒નૈન॒ મગ્મ્હો॑ અશ્નો॒ ત્યંતિ॑તો॒ ન દૂ॒રાત્ ॥ (તૈ. સં. 3.4.11)
મધ્યાહ્ન સૂર્યોપસ્થાનં
ઓં આ સ॒ત્યેન॒ રજ॑સા॒ વર્ત॑માનો નિવે॒શ॑ય ન્ન॒મૃતં॒ મર્ત્યં॑ચ । હિ॒રણ્યયે॑ન સવિ॒તા રથે॒નાઽદે॒વો યા॑તિ॒ ભુવ॑ના નિ॒પશ્યન્॑ ॥
ઉદ્વ॒ય ંતમ॑સ॒ સ્પરિ॒ પશ્યં॑તો॒ જ્યોતિ॒ રુત્ત॑રમ્ । દે॒વંદે॑વ॒ત્રા સૂર્ય॒ મગ॑ન્મ જ્યોતિ॑ રુત્ત॒મં ॥
ઉદુ॒ત્યં જા॒તવે॑દસં દે॒વં-વઁ॑હંતિ કે॒તવઃ॑ । દૃ॒શે વિશ્વા॑ ય॒ સૂર્ય᳚મ્ ॥ ચિ॒ત્રં દે॒વાના॒ મુદ॑ગા॒ દની॑કં॒ ચક્ષુ॑-ર્મિ॒ત્રસ્ય॒ વરુ॑ણ સ્યા॒ગ્નેઃ । અપ્રા॒ દ્યાવા॑ પૃથિ॒વી અંત॒રિ॑ક્ષ॒ગ્મ્ સૂર્ય॑ આ॒ત્મા જગ॑ત સ્ત॒સ્થુષ॑શ્ચ ॥
તચ્ચક્ષુ॑-ર્દે॒વહિ॑તં પુ॒રસ્તા᳚ચ્ચુ॒ક્ર મુ॒ચ્ચર॑ત્ । પશ્યે॑મ શ॒રદ॑શ્શ॒તં જીવે॑મ શ॒રદ॑શ્શ॒તં નંદા॑મ શ॒રદ॑શ્શ॒તં મોદા॑મ શ॒રદ॑શ્શ॒તં ભવા॑મ શ॒રદ॑શ્શ॒તગ્મ્ શૃ॒ણવા॑મ શ॒રદ॑શ્શ॒તં પબ્ર॑વામ શ॒રદ॑શ્શ॒તમજી॑તાસ્યામ શ॒રદ॑શ્શ॒તં જોક્ચ॒ સૂર્યં॑ દૃ॒ષે ॥ ય ઉદ॑ગાન્મહ॒તોઽર્ણવા᳚ દ્વિ॒ભ્રાજ॑માન સ્સરિ॒રસ્ય॒ મધ્યા॒થ્સમા॑ વૃષ॒ભો લો॑હિતા॒ક્ષસૂર્યો॑ વિપ॒શ્ચિન્મન॑સા પુનાતુ ॥
સાયંકાલ સૂર્યોપસ્થાનં
ઓં ઇ॒મમ્મે॑ વરુણ શૃધી॒ હવ॑ મ॒દ્યા ચ॑ મૃડય । ત્વા મ॑વ॒સ્યુ રાચ॑કે ॥ તત્વા॑ યામિ॒ બ્રહ્મ॑ણા॒ વંદ॑માન॒ સ્ત દાશા᳚સ્તે॒ યજ॑માનો હ॒વિર્ભિઃ॑ । અહે॑ડમાનો વરુણે॒હ બો॒ધ્યુરુ॑શ॒ગ્મ્॒ સમા॑ન॒ આયુઃ॒ પ્રમો॑ષીઃ ॥
યચ્ચિ॒દ્ધિતે॒ વિશો॑યથા॒ પ્રદે॑વ વરુણવ્ર॒તમ્ । મિ॒ની॒મસિ॒દ્ય વિ॑દ્યવિ । યત્કિંચે॒દં-વઁ॑રુણ॒દૈવ્યે॒ જને॑ઽભિદ્રો॒હ-મ્મ॑નુ॒ષ્યા᳚શ્ચરા॑મસિ । અચિ॑ત્તી॒ યત્તવ॒ ધર્મા॑યુયોપિ॒-મમાન॒-સ્તસ્મા॒ દેન॑સો દેવરીરિષઃ । કિ॒ત॒વાસો॒ યદ્રિ॑રિ॒પુર્નદી॒વિ યદ્વા॑ઘા સ॒ત્યમુ॒તયન્ન વિ॒દ્મ । સર્વા॒તાવિષ્ય॑ શિધિ॒રેવ॑દે॒વાઽથા॑તેસ્યામ વરુણ પ્રિ॒યાસઃ॑ ॥ (તૈ. સં. 1.1.1)
દિગ્દેવતા નમસ્કારઃ
(એતૈર્નમસ્કારં કુર્યાત્)
ઓં નમઃ॒ પ્રાચ્યૈ॑ દિ॒શે યાશ્ચ॑ દે॒વતા॑ એ॒તસ્યાં॒ પ્રતિ॑વસંત્યે॒ તાભ્ય॑શ્ચ॒ નમઃ॑ ।
ઓં નમો દક્ષિ॑ણાયૈ દિ॒શે યાશ્ચ॑ દે॒વતા॑ એ॒તસ્યાં॒ પ્રતિ॑વસંત્યે॒ તાભ્ય॑શ્ચ॒ નમઃ॑ ।
ઓં નમઃ॒ પ્રતી᳚ચ્યૈ દિ॒શે યાશ્ચ॑ દે॒વતા॑ એ॒તસ્યાં॒ પ્રતિ॑વસંત્યે॒ તાભ્ય॑શ્ચ॒ નમઃ॑ ।
ઓં નમ॒ ઉદી᳚ચ્યૈ દિ॒શે યાશ્ચ॑ દે॒વતા॑ એ॒તસ્યાં॒ પ્રતિ॑વસંત્યે॒ તાભ્ય॑શ્ચ॒ નમઃ॑ ।
ઓં નમ॑ ઊ॒ર્ધ્વાયૈ॑ દિ॒શે યાશ્ચ॑ દે॒વતા॑ એ॒તસ્યાં॒ પ્રતિ॑વસંત્યે॒ તાભ્ય॑શ્ચ॒ નમઃ॑ ।
ઓં નમોઽધ॑રાયૈ દિ॒શે યાશ્ચ॑ દે॒વતા॑ એ॒તસ્યાં॒ પ્રતિ॑વસંત્યે॒ તાભ્ય॑શ્ચ॒ નમઃ॑ ।
ઓં નમો॑ઽવાંત॒રાયૈ॑ દિ॒શે યાશ્ચ॑ દે॒વતા॑ એ॒તસ્યાં॒ પ્રતિ॑વસંત્યે॒ તાભ્ય॑શ્ચ॒ નમઃ॑ ।
મુનિ નમસ્કારઃ
નમો ગંગા યમુનયો-ર્મધ્યે યે॑ વસં॒તિ॒ તે મે પ્રસન્નાત્માન શ્ચિરંજીવિતં-વઁ॑ર્ધયં॒તિ॒ નમો ગંગા યમુનયો-ર્મુનિ॑ભ્યશ્ચ॒ નમો નમો ગંગા યમુનયો-ર્મુનિ॑ભ્યશ્ચ॒ ન॑મઃ ॥
સંધ્યાદેવતા નમસ્કારઃ
સંધ્યા॑યૈ॒ નમઃ॑ । સાવિ॑ત્ર્યૈ॒ નમઃ॑ । ગાય॑ત્ર્યૈ॒ નમઃ॑ । સર॑સ્વત્યૈ॒ નમઃ॑ । સર્વા॑ભ્યો દે॒વતા॑ભ્યો॒ નમઃ॑ । દે॒વેભ્યો॒ નમઃ॑ । ઋષિ॑ભ્યો॒ નમઃ॑ । મુનિ॑ભ્યો॒ નમઃ॑ । ગુરુ॑ભ્યો॒ નમઃ॑ । પિતૃ॑ભ્યો॒ નમઃ॑ । કામોઽકાર્ષી᳚ ર્નમો॒ નમઃ । મન્યુ રકાર્ષી᳚ ર્નમો॒ નમઃ । પૃથિવ્યાપસ્તે॒જો વાયુ॑રાકા॒શાત્ નમઃ ॥ (તૈ. અર. 2.18.52)
ઓં નમો ભગવતે વાસુ॑દેવા॒ય । યા॒ગ્મ્ સદા॑ સર્વભૂતા॒નિ॒ ચ॒રાણિ॑ સ્થાવ॒રાણિ॑ ચ । સા॒યં॒ પ્રા॒ત ર્ન॑મસ્યં॒તિ॒ સા॒ મા॒ સંધ્યા॑ઽભિરક્ષતુ ॥
શિવાય વિષ્ણુરૂપાય શિવરૂપાય વિષ્ણવે ।
શિવસ્ય હૃદયં-વિઁષ્ણુર્વિષ્ણોશ્ચ હૃદયં શિવઃ ॥
યથા શિવમયો વિષ્ણુરેવં-વિઁષ્ણુમયઃ શિવઃ ।
યથાઽંતરં ન પશ્યામિ તથા મે સ્વસ્તિરાયુષિ ॥
નમો બ્રહ્મણ્ય દેવાય ગો બ્રાહ્મણ હિતાય ચ ।
જગદ્ધિતાય કૃષ્ણાય ગોવિંદાય નમો નમઃ ॥
ગાયત્રી ઉદ્વાસન (પ્રસ્થાનં)
ઉ॒ત્તમે॑ શિખ॑રે જા॒તે॒ ભૂ॒મ્યાં પ॑ર્વત॒મૂર્થ॑નિ । બ્રા॒હ્મણે᳚ભ્યોઽભ્ય॑નુજ્ઞા॒તા॒ ગ॒ચ્ચદે॑વિ ય॒થાસુ॑ખમ્ । સ્તુતો મયા વરદા વે॑દમા॒તા॒ પ્રચોદયંતી પવને᳚ દ્વિજા॒તા । આયુઃ પૃથિવ્યાં દ્રવિણં બ્ર॑હ્મવ॒ર્ચ॒સં॒ મહ્યં દત્વા પ્રજાતું બ્ર॑હ્મલો॒કમ્ ॥ (મહાનારાયણ ઉપનિષત્)
ભગવન્નમસ્કારઃ
નમોઽસ્ત્વનંતાય સહસ્રમૂર્તયે સહસ્ર પાદાક્ષિ શિરોરુ બાહવે ।
સહસ્ર નામ્ને પુરુષાય શાશ્વતે સહસ્રકોટી યુગ ધારિણે નમઃ ॥
ભૂમ્યાકાશાભિ વંદનં
ઇ॒દં દ્યા॑વા પૃથિ॒વી સ॒ત્યમ॑સ્તુ॒ । પિત॒-ર્માતર્યદિ॒ હોપ॑ બૃ॒વેવા᳚મ્ ।
ભૂ॒તં દે॒વાના॑ મવમે અવો॑ભિઃ । વિદ્યા મે॒ષં-વૃઁ॒જિનં॑ જી॒રદા॑નુમ્ ॥
આકાશાત્પતિતં તોયં-યઁથા ગચ્છતિ સાગરમ્ ।
સર્વદેવ નમસ્કારઃ કેશવં પ્રતિગચ્છતિ ॥
શ્રી કેશવં પ્રતિગચ્છત્યોન્નમ ઇતિ ।
સર્વવેદેષુ યત્પુણ્યમ્ । સર્વતીર્થેષુ યત્ફલમ્ ।
તત્ફલં પુરુષ આપ્નોતિ સ્તુત્વાદેવં જનાર્ધનમ્ ॥
સ્તુત્વાદેવં જનાર્ધન ઓં નમ ઇતિ ॥
વાસના-દ્વાસુદેવસ્ય વાસિતં તે જયત્રયમ્ ।
સર્વભૂત નિવાસોઽસિ શ્રીવાસુદેવ નમોઽસ્તુતે ॥
શ્રી વાસુદેવ નમોઽસ્તુતે ઓં નમ ઇતિ ।
અભિવાદઃ (પ્રવર)
ચતુસ્સાગર પર્યંતં ગો બ્રાહ્મણેભ્યઃ શુભં ભવતુ । … પ્રવરાન્વિત … ગોત્રઃ … સૂત્રઃ … શાખાધ્યાયી … અહં ભો અભિવાદયે ॥
ઈશ્વરાર્પણં
કાયેન વાચા મનસેંદ્રિયૈર્વા । બુદ્ધ્યાઽઽત્મના વા પ્રકૃતે સ્સ્વભાવાત્ ।
કરોમિ યદ્યત્સકલં પરસ્મૈ શ્રીમન્નારાયણાયેતિ સમર્પયામિ ॥
હરિઃ ઓં તત્સત્ । તત્સર્વં શ્રી પરમેશ્વરાર્પણમસ્તુ ।